Een beetje als die auteursfoto's van Klaas Koppe zijn de boekjes van Gerd de Ley: weinig bijzonder, volledig irrelevant en je komt ze op de gekste plaatsen tegen. Vergrote raadsels is het aforismenverzamelingkje dat de Ley wist te putten uit interviews, gedichten en boeken van Mulisch voor halverwege de jaren '70. Een zinnetje hier, een alineaatje daar. Een motivatie van keuze wordt niet vermeld en zo lijkt het wel dat zolang het ding een zelfstandig naamwoord omvat, het in het boekje mocht.

Context? Wie maalt om context als je een literair werk doorbladert? Stijl? Wie maalt om stijl als je enkel bladvulling zoekt? Inhoud? Wie maalt er om de inhoud wanneer je Gerd de Ley heet en het nu eenmaal je handelsmerk is om aforismen te bundelen. (Ik heb in de orl-collectie ook de Boon-apartjes, die zijn in hetzelfde bedje ziek.)

Van groter wordende raadsels is in dit boekje geen sprake: Mulisch' one-liners, paradoxen, mulischesken ... zijn niet bijzonderder dan die van mij of u wanneer die van u of mij volledig uit de context gerukt worden. Er zijn er veel die buitengewoon flauw zijn. Anderen die gewoon nikszeggend zijn. Al heeft inderdaad een enkele uitspraak het tot het standaardvocabularium van de recensent geschopt.

(Zo'n recensent gebruikt dat dan graag ter inleiding van een vernietigend stukje: 'De grote Mulisch zei het al 'blablabla' ...' - hierdoor veronderstelt de lezer een grote literatuurkennis bij de recensent, wijl al die tijd die recensent gewoon dit boekje van de Ley naast hem liggen had ...)

Ik schrijf even vlug, omdat ik anders iets nuttig moet gaan doen, enkele uitspraken over die, was ik een vandaal, ik met een potloodje had kunnen aankruisen:

Men kan alles beweren, en dat gebeurt dan ook.

Het is niet zo dat de kwaliteit van een boek toeneemt naarmate je er meer tijd aan besteedt. Het tegenovergesteld is ook niet waar.

Een filosoof, die verwonderd onderzoekt hoe de kosmos in elkaar zit, doet me altijd denken aan een lamp, die zich verbaasd afvraagt hoe het komt, dat de kamer zo mooi is verlicht. Of aan een theelichtje, dat vloekt omdat de boel zo schemerig is en vol rottige schaduwen, waaruit ieder ogenblik spoken spingen ...

De hele wereld verkeert in de melaatse, onhoudbare, krankzinnige toestand van een man, die voor de spiegel een revolver tegen zijn slaap drukt en tot zijn spiegelbeeld roept: 'Handen omhoog of ik schiet'.

Vele kritici moeten in het water geworpen worden.

Geleefd kan alleen worden op grond van onkunde, vergeetachtigheid, spot, hoon, ten koste van eelt en afstomping.

Wie romans leest om iets te weten te komen over iets anders dan zichzelf, die heeft nog niet begrepen wat literatuur is, en hij zal dan ook eindigen met te zeggen, dat hij het beuzelarij vindt.

Er zijn alleen mannen en vrouwen. Verder is er geen waarheid in de wereld.

Een normaal mens schrijft niet, een normaal mens gaat liever naar Zuid-Frankrijk. En als je helemaal normaal bent, lees je niet eens. Weet je wat het is: kunst is iets voor abnormalen onder elkaar.

De werkelijkheid is alleen met tegenspraken grijpbaar.

Het voltooide is het afscheid aan de mogelijkheden, het is de mummifikatie, het museum en de dood.

En zo pikt ieder uit het vat van de literatuur telkens weer de kruimels die hem het meest op het lijf lijken geschreven te zijn, daarbij voorbijgaand aan al wat de lezer ontvankelijk maakte om het verorberde te verteren, of zoals de 'grote' Mulisch het zegt:

In de literatuur gaat het nu eenmaal niet om het uiten van emoties, maar om het oproepen er van.

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2009/09/vergrote-raadsels.html ( )