Did not manage more than 50 pages, I was just not interested. ( )

Ik kan begrijpen dat niet iedereen dit boek kan smaken, want dit is een bijzonder intens, koortsig werk: heel de tijd brengen we door in het hoofd van de bijna 45-jarige Jerry Marlowe, een man met heel wat issues en 1 grote obsessie: zijn vroegere, Franse minnares. Beiden zijn lector vreemde talen aan de universiteit van Verona, Italië; en in dit boek zijn ze samen met collega’s en studenten onderweg naar Straatsburg om actie te gaan voeren tegen een volgens hen discriminerende maatregel van de Italiaanse overheid.
Heel het boek door krijgen we een onophoudelijke stroom van gedachten en observaties te verwerken van Jerry, over allerlei thema’s. Het is een jeremiade vol misantropisch zelfbeklag, zelftwijfel en zelfbedrog, waarbij Jerry voortdurend springt van tijd en plaats: van zijn mislukt huwelijk en de nu 18-jarige dochter die hij daar aan heeft overgehouden, naar de passionele affaire die hij met zijn Franse collega had en die het hoogtepunt van zijn leven was, tot zij er onverwacht een einde aan maakte; van de vele one night-stands die hij sindsdien had met vooral studentinnen, van zijn job aan de unief die hem eigenlijk niet interesseert, naar de actie die ze nu in Straatsburg gaan doen en die hij bij voorbaat als futiel ziet, van de collega’s en studentinnen die mee zijn op de bus, naar tenslotte de instelling (het Europees parlement in Straatsburg) waar ze nu naar op weg zijn.
Europa staat in dit boek voor àlle sociale constructies waar een mens in zijn leven deel van uitmaakt: een gezin/huwelijk, een beroepsgroep, een bedrijf of instelling, een land en/of een minderheidsgroep, enzovoort. Het zijn allemaal constructies waar we onze identiteit aan ontlenen en die geconcretiseerd in 1 mens een behoorlijk complex geheel kunnen vormen, met zijn eigen mythen, uiterlijke schijn en zelfbedrog. En in dat geheel, dat voortdurend in beweging is en zichzelf telkens opnieuw moet definiëren, moet een mens, een individu, zien recht te blijven.
Parks werkt dit thema meesterlijk uit, allemaal door de ogen van Marlowe, die almaar dieper wegzakt in een moeras van vertwijfeling, zich in zijn uiterlijke acties vastklampt aan sociale conventies en groepsdwang (zijn platte macho-gedrag met zijn Engelse collega Collins bijvoorbeeld), maar uiteindelijk onder invloed van enkele dramatische gebeurtenissen tot een catharsis komt en zichzelf weer op de kaart van het leven zet.
De stijl waarin dit boek is geschreven is eenvoudigweg subliem: de permanente stream of consciousness gaat bijna nooit vervelen, wervelt zich door de verschillende lagen door en balt op enkele momenten maar liefst 5 verschillende tijdlagen bijeen. Joyce, Svevo, Faulkner, Bellow en naar het schijnt ook Thomas Bernhard zijn aanwijsbare invloeden. Maar voor mij is Jerry Marlowe toch een waardige, eind-twintigste eeuwse opvolger van de man uit het ondergrondse van Dostojevski, hét sleutelwerk om de vertwijfeling van de moderne mens te begrijpen. ( )

Halverwege:
- Jerry Marlow lijkt een hedendaagse souterrainbewoner (Dostojevski, nog niet uit, lezing ligt al maanden stil...)
- Lijkt de held van Dostojevski lijkt gefixeerd op status-/machtsverschil, Jerry heeft een romantische obsessie
- Met de verzenuwde intelligentie die men met het Woody Allen-personage associeert ontleedt hij zichzelf. Men bewondert de koele en ook wanhopige intelligentie, men kan alles navolgen, 'het is denkbaar'. Maar de vraag rijst: hoe realistisch is dit? Leven mensen wel echt zo. Voor de rest zijn het alle bekende existentiële thema's: waarachtigheid, loyaliteit, betrokkenheid - wat houdt ervan bij nadere inspectie.

Ik lees de vertaling. Ik vermoed dat de Engelse versie meer vloeit. Destiny, eerder gelezen, zoog me direct helemaal op en kon ik niet neerleggen, had dezelfde elegische toon als The Hours van Cunningham (terwijl Destiny meer verzoenend cathartisch eindigt). Dat heb ik hier nog niet. Ook omdat ik romantische obsessie maar 'zozo' vind (en ik kan het weten, als Lijder).

Na het uitlezen:
- zelfde structuurkenmerk van naar een catharsis toewerken. In dit boek: gaat hij alsnog de vrouw vermoorden?
- ik beland ongevraagd, en ook als persoon, recent aan een stuk door in existentiële thema's (houden ook Heijne in De werkelijkheid bezig, hoewel hij dat net zomin als Parks benoemt). Jerry begint op een bepaald moment te filosoferen aan de hand van de oude Grieken. Die zagen de Goden als de enige echte veroorzakers, die mensen passies en dromen inblazen - de mens weet niet dan na afloop of het een waan was. Als Jerry met deze gedachtenreeks begint, zie ik als lezer allereerst Parks de schrijver geforceerd doen. Maar het wordt wel 'in zijn pessimisme troostend' gedaan, met Socrates die zegt dat ook filosofen, ondanks hun scepticisme, zich door mythen zouden moeten laten bekoren (en laten de Italiaanse studentenmeisjes net een Italiaanse hit "Sei un mito" zingen). Parks/Jerry stelt de vraag naar vrijheid, naar verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid is ook een mythe. Gangbaar is de opvatting dat mensen hun vrijheid ontvluchten. In dit verhaal zoeken mensen hem, omdat geheel zonder invloed zijn nog veel erger is. Het is, in dit geval, wel de verantwoordelijkheid van het schuldgevoel achteraf, alsof men van invloed op de gebeurtenissen was.

Het thema vrijheid is interessant maar wordt (net als door Heijne in De werkelijkheid overigens) zo slordig opgepakt. Jerry naturaliseert simpelweg de vele zielen in zijn borst en spreekt van "Had er een chemische verandering in me plaatsgevonden?", "De impuls weifelde. Misschien is er een andere, diepere scheikundige reactie die je gebiedt jezelf als verantwoordelijk te zien (..) Misschien is dat een obsessie. Twee bakkeleiende scheikundige reacties".
Als hij later dan kortweg de psychologie terzijde schuift "Die stompzinnige periode waarin ik dacht interessant voer voor psychologen te zijn" bevreemdt dat.

Heijne beweert in De Werkelijkheid dat schrijvers het best de menselijke psyche doorgronden. Maar komt niet verder dan evocatieve opmerkingen. En zojuist hebben we Parks in de weer gezien, die toch feitelijk leentjebuur speelt bij de oude Grieken en met een plat reductionisme komt aanzetten.

Dat vind ik minder. Maar de existentiële problematiek - dat de wekelijkheid geen krimp geeft, geen opening, doorzicht geeft, dat jij altijd moet buigen - die overtuigt wel. Geobsedeerd zijn maar er niet om vragen.

Bijzonder mooi vind ik wat ook wel de hihilistische situatie wordt genoemd (door Goudsblom): men streeft naar warachtigheid maar grijpt in de lucht. Concreet: Jerry heeft zichzelf vaak genoeg voorgehouden: waarom ga ik niet mee met het voorstel van de ex, waarom niet bij mijn vrouw blijven, zij bij haar man - en elkaar blijven zien? Maar Jerry kan deze halfheid niet leven, kan niet verdragen dat zijn meest vervullende liefde niets betekent, zeker nadat hij weet dat ze hem bedrogen heeft. Ze heeft het met een ander gedaan. Het is minder de daad dan de ontheiliging van zijn liefde waar hij niet overheen kan stappen.

Terwijl hij heel goed weet dat hij zijn wettig echtgenote in de tussentijd evengoed belazerd heeft. Het enige, voor jou als lezer, is, dat die echtgenote wordt voorgesteld als iemand die erg op zeker speelt, weinig gepassioneerd van haar Jerry houdt. Maar het bedrog is er nietminder om.

Maar, terug naar het thema: de wens waarachtig te leven kan Jerry niet van zich afschudden. In het negatieve zit dat in het zijn vrouw van zijn affaire vertellen. Waarom kon hij dat niet laten? Waarom kon zijn grote liefde niet laten hem van haar affaire met de collega te vertellen (het erge: die grote liefde ziet er geen enkel Probleem in...)

Over waarachtigheid gesproken: die grote liefde spreekt op een bepaald moment een soort seventies vrijheidblijheid uit, van haar Jerry "een gezond seksleven" toewensen, alsof er geen commitment bestaat, alsof seks een gezonde hygiënische oefening is. Als lezer kun je haar op dat moment moeilijk niet vrijblijvend vinden en ik denk dat Parks dat ook beoogd. Later is ze te pragmatisch om grote sympathie van de lezer te ogen.

Jerry is een late variant van de romantische minnaar op zoek naar zuiverheid (Holden Caulfield). Zijn grote liefde heeft als grote verdienste dat ze sier kan maken, mannenfantasie kan zijn, dat ze zinnelijk is. ( )

Jerry goes on a trip to European Parliament to support a cause he doesn't believe in. He knows his ex-mistress will be there, and she still has incredible power over him.

Quite a good book in parts, but the dense language and philosophy in parts slowed the book down and seemed to be transparent attempts to show intelligence and depth. ( )