Patrick Bassant

1937: de Spaanse Burgeroorlog. Twee belangrijke hoofdfiguren. Pit en Johan Brouwer. Bij deze figuren wordt zowat een iets of wat verschillend taalgebruik opgevoerd en dit wegens hun verschillende intelligentsia. Bovendien gebruikt de auteur bij Brouwers het 'ik-perspectief''.
Pit wordt door communisten geronseld om als fotograaf op te trekken tussen de gelederen van de strijdende machten in Spanje met het doel van de wandaden van de fascisten en de heroïek van de Republikeinen en het volk vast te leggen. Brouwer is aanwezig als journalist en bekijkt de strijd van de andere zijde, maar gaande weg verandert zijn zienswijze... De Europese landen hebben zich unaniem neutraal opgesteld. Maar Duitsland en Italië schenden , wegens hun eigen opkomende politieke fascisme (Hitler & Mussolini), deze overeenkomst en steunen terdege de fascisten met Franco. De Republikeinen (de regering & het volk) worden gesteund door Rusland. Spanje heeft al haar goudvoorraden aan Moskou gegeven voor de nodige steun en wapenleveringen. Stalin steunt evenwel niet voluit want het is beter dat dit conflict lang aanhoudt! Zodoende behoudt Stalin Spanje volledig in zijn vuist. Zo begrijpt men dat deze oorlog niet zwart / wit is, maar dat er heel wat belangen mee gemoeid zijn...
Het boek is een historische roman.
Historisch: omdat het een weergave is van de Spaanse Burgeroorlog in zijn volledigheid. Soms wat moeilijk te lezen omwille van de erg vele randfiguren die toch in heel de geschiedenis een vooraanstaande rol spelen. Het intellectueel gewauwel en de theoretische essays tussen het hele verhaalgebeuren door, worden voornamelijk gevoerd door de verenigde schrijvers, journalisten en fotografen en zodoende worden de achtergronden van het oorlogsgebeuren in deze dialogen verder gedetailleerd beschreven en geïllustreerd.
De aanwezigheid van deze intelligentsia had ook een politieke bedoeling want zij moesten het Republikeins of Communistisch gedeelte, en dus ook Rusland, positief in het nieuws brengen in Europa. Anderzijds werd verwacht dat het fascisme aangeklaagd werd in zijn gruweldaden. Erg bekende schrijvers zoals Hemingway, Genet, Last, Rost, Döblin, Remarque, Falada, Feuchtwanger, St. Zweig en vele anderen passeren de revue... Het organiseren van het Congres voor de Schrijvers en journalisten werd door de betrokkenen erg aangegrepen om hun carrière en bekendheid op te krikken aan het thuisfront....
Een roman: waarschijnlijk zijn heel wat details en bijkomstigheden toch romanesk. In een recensie schrijft men dat de figuur Pit totaal verzonnen is, waarrond wel de werkelijkheid verweven is. Het verhaal rond Brouwer, een werkelijk bestaande en bekende journalist, is vanuit de realiteitszin dan ook geschreven vanuit het ik- perspectief.
Opvallende items zijn ook :
Een belangrijk thema komt in dit boek sterk aan bod: de politieke onpartijdigheid. Niet enkel van Europa (met uitzondering van Duitsland, Italië en anderzijds Rusland) maar zeker van de vergaderende schrijvers en journalisten. Zij moeten immers de 'waarheid' in Europa verkondigen. Met de minste zweem van enige partijdigheid of twijfel aan het systeem volgt immers ook een consequent fysiek afvoeren en verdwijnen, zoals bij de eigen militairen die hun hoofd boven het graan durven te verheffen...
Het thema van de partijdigheid. Het boek bespreekt en memoriseert de consequentie van het weigeren om het spel met de communisten mee te spelen (bvb, het geëist verraad aan het verslag van Genet) èn de consequentie van een besluit om politiek 'partijdig' te worden.
Eerder bijkomstig is ook de oorsprong van de titel van het boek. Deze is geïnspireerd door de vertaalfout door een Russische tolk. Misschien staat de titel ook als metafoor van het niet wit/zwarte karakter van de oorlog. Het is trouwens een geschiedenis met vele inktvlekken, de sporen van een vlinder die op boord van de inktpot zat?....
Erg goed boek, geschiedkundig en literair. Score : 4 sterren.
G.T.… (lisätietoja)